Pazar, Temmuz 27, 2014

Mim


Sevgili Kitap Meltemi tarafından mimlenmişim. Kendisine çok teşekkür ediyor ve sorulara geçiyorum :D

-Ne sıklıkla kitap okursunuz?
Her gün okumaya çalışıyorum. Bazen 10 sayfa oluyor bazen 1 kitap bitiyor.

-En sevdiğiniz yazarlar?
Sandra Brown, Linda Howard, Lisa kleypas ve Elizabeth Hoyt ilk aklıma gelenler. Bilinenin aksine sevdiğim çok yazar var, tabi yazarlarını sevmek her kitabını sevmeyi grektirmiyor ;)

Cumartesi, Temmuz 26, 2014

RKBT 4. Gün || Denise Hamilton "Hasar Kontrol" || Alıntılar


Adderall'ın mucizelerini bana bilgisayarcı bir müşterimiz öğretmişti. Öğleden sonra başlayan toplantımız gece yarısını devirince bana bir hap uzatmıştı. İtiraf etmem gerekir ki bir "zeka hapı" karşı koyamayacağım bir şeydi. Birkaç saatliğine bile olsa, kim daha zeki olmak istemez?

Herkes hata yapar ve insanların çoğu ikinci bir şansı hak eder. Bu Amerikan yoludur. Ve hayatta erken yaşta öğrendiğim bir şey varsa, o da pisliği temizlemekti.

Lisedeyken bu ev benim için bir sığınak olmuştu. Fakat bu gece bu tanıdık yeryüzü parçası kasvetli bir ışığa bürünmüştü. Ben bir aile dostu mu, yardımına başvurulan bir profesyonel mi, bir casus mu, yoksa hepsinin garip bir karışımı mıydım? Nasıl davranmalıydım? Kime sadık olmam gerekiyordu?

Bir rüzgar esip şöminedeki külleri dağıttı. Bir kül tanesi, sımsıkı kapanmış kirpiklerime konup artık ıslanmış olan yanaklarımdan aşağı süzüldü.İşte o zaman anladım: Ağlıyordum.

Sırlar. Hepimiz birbirimizden sır saklıyorduk. Öyle çok sır vardı ki, bunlar bizi tehdit ediyor, boğuyordu. Eninde sonunda unutup yanlış kişiye yanlış şeyi söyleyecektim ve her şey kağıttan bir bina gibi tepeme çökecekti.


Cuma, Temmuz 25, 2014

YK 3. Gün || Jay Asher "Ölmek İçin On Üç Sebep" || Yorum


Orjinal Adı: Thirteen Reasons Why
GoodReads Puanı: 4.07
Türkçe Yayın: Artemis Yayınları
Sayfa Sayısı: 312
Çeviri: Müge Atalay

Yorumum:

Oldukça değişik konusuyla Ölmek İçin On Üç Sebep konusuyla 
olduğu kadar anlatımıyla da hoşuma giden bir kitap oldu.

Hannah Baker intihar etmiş. Ancak ölmeden önce kendisini sona sürükleyen olaylara bir şekilde dahil olan on üç kişiye on üç yüzü bulunan kasetler bırakmış. 

Kasetlerde isimlerinin geçme sırasıyla dinleyecek kişiler, 
kendilerinden sonra geçecen isme bu kasetleri göndermek zorunda. 
Hannah kasetlerin dinlenmeme ya da imha  edilme riskini de 
göze alarak kopyalarını da bırakmış. Yani kaçış yok, zor gelse de 
herkes bu kasetleri dinlemek zorunda.

Clay Jensen'da kasetteki isimlerden biri. Hannah'a hisler besleyen hatta kısa da 
olsa yakınlaşma imknı bulan delikanlı, kasetlerde olmasına anlam veremese de,
sonuna kadar dinler. Ve şaşırtıcı gerçeklerle karşılaşır. Tabii biz de.

Ölmek İçin On Üç Sebep çok hoşuma giden bir kitap oldu. Yazarın oldukça akıcı bir üslubu vardı. Başta da dediğim gibi konu oldukça değişik. 
Hatta filmi olacak gibi haberler bile dönmüş ve yanda gördüğünüz kapak çalışması yayınlanmış. Imdb'de böyle bir habere rastlamasam da kesinlikle filmle çevrilmesi gereken bir kitap.

Ancak yazarımıza iki eleştirim var. Birincisi kitap çok kısaydı. Tadı damağımda kaldı. İkincisi ise olmadık yerde kesildi. Cidden sürpriz durumlar vardı, herkes bu kasetleri dinledikten sonra neler olurdu çok merak ettim. Bu merakta kitabı ne kadar başarılı bulduğumun kanıtı. 

Ve tabi ki çevirisi de çok güzeldi. 


Puanım: 10/8

Geleceği stop tuşu ile durduramazsınız.

Geçmişi geri saramazsınız.
Sırrı öğrenmenin tek yolu
... playe basmak.

Hannah Baker ölmeden önce birkaç kaset doldurmuştu. İntiharının nedeni olarak gördüğü kişilerin adları bu kasetlerde gizliydi.

ClayJensen, Hannahnın doldurduğu kasetlerle ilgili hiçbir şeye karışmak istemiyordu. Hannah ölmüştü. Sırları da onunla birlikte gömülmeliydi.
Ancak Hannahnın sesi, Claye kasetlerde onun da adının geçtiğini söyledi. Clay gece boyunca kasetleri dinledi.
... Öğrendiği şey, hayatını sonsuza dek değiştirecekti.

ClayJensenın ilk aşkının son sözleri.


Perşembe, Temmuz 24, 2014

YK 2. Gün || Jay Asher "Ölmek İçin On Üç Sebep" || Alıntılar ve Çekiliş


Peki ya ben? Ben ne yapmıştım? Hannah onu neyle yaraladığımı söyleyecek? Çünkü hiçbir fikrim yok. İnsanlar bunu duyduktan sonra, beni gördüklerinde ne düşünecekler? Bazıları, en azından ikisi, neden burada olduğumu zaten biliyor. Şimdi bana farklı bir gözle mi bakıyorlar?

Etrafta epeyce ruh hastası var Alex -ve belki ben de onlardan biriyim- fakat olay şu, eğer insanlarla dalga geçersen, diğerleri bunun yüzünden bir şeyler yaptığında, bunların sorumluluğunu alman lazım.


Yapacaksınız bunu, değil mi? Hepiniz? Yani, boşlukları dolduracaksınız? Çünkü anlattığım her hikâye, ardında cevaplanmamış bir sürü soru bırakıyor.Cevaplanmamış mı? Ben her soruya cevap verirdim Hannah. Ama sen hiçbir şey sormadın.

RKBT 2. Gün || Denise Hamilton "Hasar Kontrol" || Yorum ve Çekiliş


Orjinal Adı: Damage Control
GoodReads Puanı: 3.57
Türkçe Yayın: Murat Sağlam
Sayfa Sayısı: 528
Çeviri: Martı Yayınları

Yorumum:

Maggie Silver, önemli müşterilerin bulunduğu bir şirketin halka ilişkiler çalışanı. 
Patronları çok gizemli, müşterileri çok ünlü. 
Şirketi ise başı derde giren kişilerin hasarını en aza indirmek üzere kurulmuş. 
Bu yüzden de kısaca Hasar Kontrol diyebiliriz. 

Pazartesi, Temmuz 21, 2014

Yaz Şenliği 1. Ay Raporu (Kitap İklimi)



Bu da benim minik listem :D

Kategoriler: 

2. Kategori (10 puan): Sadece tek bir kitabını okuduğunuz ve sevdiğiniz bir yazardan bir kitap.
Jane Casey / 5. Kurban / 544 / Olimpos Yayınları / 10 Puan

4. Kategori (10 puan): Adında bir sayı geçen bir kitap.
Jay Asher / Ölmek İçin On Üç Sebep  / 312 / Artemis Yayınları / 10 Puan

10. Kategori (10 puan): Fantastik kurgu/bilim kurgu/distopya/steampunk vb. türde bir kitap.
Maria V. Snyder / Ateş Ustası / 444 / Dex / 10 Puan

Yaz Şenliği 1. Ay Raporu (Üşengeç Yorumcu)


Listeyi yazmadan önce küçük bir şey yazmak istiyorum. Ablamın listelerini hep ben yayınlarım. Bu tabloyu yazmak zor olsa da kendisiyle iftihar ettim. Verdiğim tüm gazlar içinde kendimle :D İşleri olmasa tüm listeyi bitirmeye kararlıydı. Sadece ben rica ettiğim için :D Tabi ki zorla kitap okuyor değil, o zaten çok okuyor. Yalnızca bu dönem sadece etkinlik kitaplarını okuyarak, diğerlerini askıya aldı. Listeye sokamadığımız kitapları bile oldu. Benim tanıdığım en kitap oburu :*
Umarım kendisine nazar değdirmem, tütütü :D

Listesine gelirsek;


Kategoriler: 

1. Kategori (10 puan): İsminde yaz mevsimini çağrıştıran bir kelime geçen veya olayların yazın geçtiği bir kitap. 
Rachel Gibson / Yaz Aşkım / 352 / Nemesis Kitap / 10 Puan

2. Kategori (10 puan): Sadece tek bir kitabını okuduğunuz ve sevdiğiniz bir yazardan bir kitap.
Elle Jasper / Kana Susamış / 400 / Olimpos Yayınları / 10 Puan

3. Kategori (10 puan): Bir şiir kitabı.
Atilla İlhan / Ben Sana Mecburum / 156 / Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları / 10 Puan

4. Kategori (10 puan): Adında bir sayı geçen bir kitap.
Cindi Madsen / Aşk bir Masalmış Derken / 416 / Novella Yayınları / 10 Puan

5. Kategori (10 puan): Bir kişisel gelişim kitabı.
Heather McElhatton - Talih Kuşu (Şahane Hatalar Serisi 2) / 632 / April Yayıncılık / 10 Puan

6. Kategori (10 puan): Nobel ödüllü bir yazardan bir kitap.
John Steinbeck / Fareler ve İnsanlar / 109 / Kültür Yayınları / 10 Puan


Pazar, Temmuz 20, 2014

Etkinlik: Kitaplığımdaki En İlginç Kitap İsimleri


Uzunnn zamandır etkinlik yapmıyorduk. Birkaç blogger topladık (tam sayı 7 :P) ve kitaplığımızdaki en ilginç isimli kitapları inceledik. 10 kitaptan oluşan listelerimizi de hazırladık. 

Katılan bloggerlar:



Listeme ve sebeplerine gelirsek :D

  1. Gelin Koleksiyoncusu (Ted Dekker): Kitabı henüz okuyamadım ama ismi çok ilginç bence. Gelinlerden bir koleksiyon mu bu? Nasıl yapılır ki kardeş? Okuma merakı uyandıran da bir isim. 
  2. Aşk Olsun Valentine! (Adriana Trigiani): Bu kitabın ismini ne zaman görsem tiki kızların söylemi aklıma geliyor. "Aşşşşk ollsunnn Valentineeee!" Bir de dudak büktük mü tamam :D
  3. S*ktirgitli Aşklar (Funda Mentaloğlu): Bu isme açıklama  bile yapmam :D Hem çok yaratıcı hem de çok ilgi çekici.
  4. Limonlu Pastanın Sıradışı Hüznü (Aimee Bender): Bir pastanın nasıl hüznü olur cidden merak içindeyim :D
  5. Aşk Tefecisi (Aykut Semerci): Bu isimde çok ilginç geliyor bana. Aşkın tefeciliği nasıl yapılır ki?
  6. Bazı Kızlar Isırır (Chloe Neill): Sonra uyarmadı demeyin. Ben bile ısırabilirim, yaklaşırken dikkat edin :D
  7. İmkansız Aşk Yoktur Kararsız Aşık Vardır (Ece Özbaş Korkmaz / Sertaç Şenbahçe): Bu tespiti arkadaşım B.'ye hitap ediyorum. Umarım beni vurmaz :D
  8. Ay Aslında Camdandır (Hamdi Özyurt): Size de "Gerçekten mi?" dedirtmiyor mu? Yoksa tek manyak ben miyim?
  9. Sarhoştum Hatırlamıyorum (Jennifer Echols): Çok içersen olacağı bu :D İsmiyle içerik de benzeşse keşke. Daha laylaylom bir kitap gibi duruyor.
  10. Sorun Bende Değil Sende (Pinkfreud): Bende öyle diyorum ama kimse inanmıyor, illa kitap mı yazmak lazım :D




Cuma, Temmuz 18, 2014

Cassandra Clare - Mekanik Prenses (Yorum)


Orjinal Adı: Clockwork Princess
Seri Bilgisi: The Infernal Devices #3
Cehennem Makineleri 3
GoodReads Puanı: 4.58
Türkçe Yayın: Artemis Yayınları
Sayfa Sayısı: 696
Çeviri: Bilge Gündüz

Yorumum:

Dikkat!!! Bu yorum büyük oranda spoiler ve bir miktarda serzeniş barındırmaktadır. 

Perşembe, Temmuz 17, 2014

Young & Hungry (Dizi Yorumu)


Yaz döneminin gelmesiyle yeni diziler peyda olmaya başladı. Aslında bence geç bile kalındı. Bu dizilerden biri de benim Hannah Montana dizisi ile tanıdığım Emily Osment'ın baş rolünde yer aldığı Young & Hungry adlı komedi dizisi.

Aslında sadece Hannah Montana dizisinde oynamamış Emily, ancak en bilineni o aralarında sanırım. Neredeyse 100 bölüm oynamış dizide. Ondan sonra da bir çok yapımda yer almış ancak bizim yolumuz bir türlü kesişmedi kendisiyle.

Cumartesi, Temmuz 12, 2014

Sylvain Reynard - Gabriel'in Cenneti (Yorum)

Orjinal Adı: Gabriel's Redemption
Seri Bilgisi: Gabriel's Inferno #3
GoodReads Puanı: 4.22
Türkçe Yayın: Optimum Kitap
Sayfa Sayısı: 544
Çeviri: Tayla Serpil Mızrak

Yorumum:

Seriyi okuyanların merekla beklediği bir kitaptı Gabrile'in Cenneti. İkinci kitap bittikten sonra heyecanla ve şevkle beklediğim bir kitaptı.

Reynard'ın serisi ilk yayınlanması sırasında BDSM çok meşhur olduğundan o türe benzetilmek istendi. Aslında tamamen alakası yok diyemem fakat 3 kitap içerisinde sadece flashbackler ile o yöne değinilmişti. Bunların dışında kalan her şey buram buram aşk ve dram içeriyordu. 

Perşembe, Temmuz 10, 2014

RKBT 1. Gün || Hakan Yaman "Romancı" || Önokuma ve Çekiliş

Hakan Yaman 
Romancı 

Birinci bölüm 

Korku 

Karşımda dolaşıyor Cavalı melez bir orospu gibi korku. 
Nâzım Hikmet, Jokond ile Sİ-YA-U 

Bu sabaha kadar çifte cinayetten aranıyordum,  artık aranmıyorum, ama hâlâ korkuyorum. Korku  henüz terk etmedi yorgun bedenimi. Damarlarımda  geziyor, zehirli, irinli, kara bir kan gibi... Kes  parmağını, em tükür, em tükür, em tükür, diyor  bir ses içimden; yılan sokmuş seni. Hep aynı tiz  ses, benim iç sesim; boğuk, titrek, kuru, şizoit...  Kaçmak, kurtulmak istiyorum ondan; kulaklarımı tıkıyorum ama bir işe yaramıyor; daha da büyüyor. Bu defa etraftaki her şey onunla birleşip, korkumu  derinleştiriyor. Odadaki kararmış ayna mesela, ona baktım az önce, yine korkuyu gördüm zayıf yüzümde. Korku, yok olmaya başlamış bir gülümseme gibi donup kalmış gözlerimde; korku  bir yemek artığı mor dudaklarımda, akmış bir makyaj yanaklarımda, korku bir tıraş köpüğü  kalıntısı kulakmememde... Günlerce taşımışım onu, yağmurlarla silinmemiş, sularla temizlenmemiş. Akşam canilerin elinden canını zor kurtarmış bir travestinin soluk yüzünü andırıyor yüzüm. İsli bir korku ele geçirmiş bedenimi, üzerime katran gibi yapışıp kalmış, aynada gördüm onu. Bir tuvalet masası aynasının yarısı kadar, çerçevesi varaklı, sağ alt köşesi kırık, eski bir ayna bu. Bomboş bir duvarda tek başına duruyor ve yine bomboş bir duvarın yalnızlığını tek başına yansıtıyor. Kalın perdelerin arasından sızan bulanık bir ışık aynayı ikiye bölüyor. Pencerenin önündeki koltukla sehpanın bir bölümü, karanlık, donuk bir kütle halinde aynanın içinde duruyor. Az önce ellerimi uzattım aynaya, cinayetleri işleyen kanlı ellerimi uzattım usulca. Aynanın saydam, akışkan yüzeyinde kayboldular; aynanın içinde günahlarından arındılar. Bıçak, kan, titremeler, kasılmalar, mor damarlar, hepsi vardı, eller yoktu sanki. Korkunun uzun, sessiz, alaycı hükümranlığı vardı bir de... 

Çarşamba, Temmuz 09, 2014

YK 1. Gün || M. Leighton "Kötü Çocuklar 2 - Tutkudan Sırlara" || Yorum ve Çekiliş


Orjinal Adı: Up to Me
Seri Bilgisi: The Bad Boys #1
GoodReads Puanı: 4.16
Türkçe Yayın: Optimum Kitap
Sayfa Sayısı: 288
Çeviri: Tuğçe Şirin

Yorumum: 

İlk kitabın aksine bayağı vasat olarak geçen bir kitaptı. Evet polisiye kısmı ve şaşırtan birkaç noktasının olduğunu inkar edemem fakat ilk kitabın sonundaki merak duygumu körükleyemedi. İçine yerleştirilen polisiye vari olaylar kitabı hareketlendireceğine bence daha da aşağıya çekmişti.

Olivia'yı bu kitapta daha çok sevdim yalnız. İlk kitaptaki ne yöne çeksen gelirim halinden kurtulmuş ve daha çok isteklerini belirtir hale gelmiş.  Cash ile ilişkisi flörtlükten çıkıp gerçek bir ilişki halini aldığını görmek güzeldi. 

YK 1. Gün || M. Leighton "Kötü Çocuklar 2 - Tutkudan Sırlara" || Önokuma ve Çekiliş


M. Leighton - Kötü Çocuklar 2 - Tutkudan Sırlara

Bölüm Bir - Olivia

Gözümün ucuyla Dual’in arka tarafında bir lambanın yandığını görüyorum. Ofisinin kapısı açılıp kapanırken Cash kulübe giriyor. Gözlerini kaldırıyor ve gözlerimiz anında birbirine kilitleniyor. Ben istediğim için yüz ifadesini dikkatlice ayarlamış ama bu iş ayakkabılarımın içindeki ayak parmaklarımı germeyeceğim anlamına gelmiyor. Gözlerimin içine bakan gözleri alev alev. Midem dönüyor, o anda Cash başka yöne bakıyor ki bu çok iyi. Diğer türlü ilişkimizi ortaya çıkaran Cash değil ben olurdum, barın arkasından çıkıp yanma gidip dudaklarımı onun dudaklarına yapıştırıp onu yatağa sürükleyerek...
Gözlerimi ondan ayırarak aklımı onun işine dönmesine zorluyorum.
Lanet olsun.

YK 1. Gün || M. Leighton "Kötü Çocuklar 1 - Soluk Soluğa" || Yorum


Orjinal Adı: Down to You
Seri Bilgisi: The Bad Boys #1
GoodReads Puanı: 4.10
Türkçe Yayın: Optimum Kitap
Sayfa Sayısı: 300
Çeviri: Banu Belgi

Yorumum:

Kitap daha Optimum tarafından yayınlanmadan önce orjinal hali ile okuyanların yorumları nedeniyle "oku beni" kıvamına gelmişti zaten. Son zamanların yeni akımı BSDM'ye benzetilmesine karşın okumak için sabırsızlanmıştım. Ne zaman ki Optimum kitabın yayın haklarını aldı o zaman tamam dedim en azından biten serilerden biri olacak. Çünkü çoğu yayın evinin aksine Optimum serileri bitirmek ile meşhur.

Bunun gazıyla kitap çıkar çıkmaz okumak nasip oldu. Arka kapak yazısında yazan "Bir kız, iki erkek ve bir aşk üçgeninin ateşli hikayesi" ibaresine aldanarak küçük bir fren ile başladım kitaba. Zira aşk üçgenlerini okumayı her ne kadar sevsem de buradaki gibi iki kardeşin dahil olduğu hikayeler buna dahil değildir. Küçük bir ön yargıyla başladım fakat daha kitabın ortalarında "Hadi canım. Gerçekten mi?" nidaları eşliğinde sayfalar birbirini kovaladı. 

Pazar, Temmuz 06, 2014

Jane Casey - 5. Kurban (Yorum)


Orjinal Adı: The Burning
Seri Bilgisi: Maeve Kerrigan #1
GoodReads Puanı: 3.76
Türkçe Yayın: Olimpos Yayınları 
Sayfa Sayısı: 544
Çeviri: Selin Yurdakul

Yorumum:

Ölümün Soğuk Sesi ile tanıdığım Jane Casey'in Maeve Kerrigan Serisine geldi sıra. 5. kurban 5 kitaplık Maeve Kerrigan Serisinin ilk kitabı.

Maeve Kerrigan aynı zamanda seriye adını veren polisimizin adı. İrlandalı ve fazlasıyla hırslı Maeve, Ateşçi adı verilen seri katilin peşinde. 4 kadını öldürmüş olan katil 5. kurbanının peşindeyken, Maeve hem katili bulmak hem de göze girmek istiyor. Rekabet yokta değil. 

Çarşamba, Temmuz 02, 2014

YK 3. Gün || Celeste Bradley "Asla Pişman Olma" || Önokuma ve Yorum



Önokuma için buyrun tıklayın

Issuu çalışmadığından Mediafire'e yüklemek zorunda kaldım.

Orjinal Adı: The Spy
Seri Bilgisi: Liar's Club #3
GoodReads Puanı: 3.96
Türkçe Yayın: Epsilon Yayıncılık
Sayfa Sayısı: 454
Çeviri: Burçak Soydan

Yorum: 

Flash... Flash... Flash...

Yalancılar kulübünün şifre kırıcısı James Cunnington bu kez kendi hayatının şifresini kıramadı ve Phillipa Atwater'in yalanlarına kandı.

James'in üyesi olduğu Yalancılar Kulübündeki görevi gizli mesajların şifreleri kırmaktı. Yalancılar Kulübü olarak bilinen fakat asıl amaçları ülkelerine hizmet etmek olan bu kulübün bir üyesi olarak bir kadının aşkı yüzünden vatanına ihanet ettiğini düşünerek artık eskisi kadar kendinden ve yeteneklerinden emin değildir. Arkadaşları ile arasına bir mesafe koymayı seçerek tek odak noktasını işi olarak seçmiştir. İşi ile beraber statüsünden kaynaklı oluşan zorunlulukları da bir kenara atarak tek bir çözüm bulmuştur. Evlilik!!! Değil tabi ki. James hiç bir zaman bu kadar geleneksel biri olmamıştı. O yüzden o da kendinden bekleneni yaptı ve evlilik yerine baca temizlemecinin yanında çalışan bir çocuğu evlatlık aldı. Şimdi tek amacı o çocuğu büyütmek ve yerine geçecek bir varis haline getirmektir. Fakat bu muhteşem planda bir eksik vardır ki bu da Robbie'nin (yeni varis) eğitimsiz bir çocuk olduğudur. James bunu engellemek için verdiği ilana başvuran çelimsiz Phillip'i işe almıştı.

Salı, Temmuz 01, 2014

YK 2. Gün || Celeste Bradley "Hayallere Kapılma" || Yorum


Orjinal Adı: The Impostor
Seri Bilgisi: Liar's Club #2
GoodReads Puanı: 3.92
Türkçe Yayın: Epsilon Yayıncılık
Sayfa Sayısı: 352
Çeviri: Özge Burçak Aydınalp

Yorumum:

Yalancılar Kulübü'nün ikinci kitabında, emekli olan Simon'un yerine gelen Dalton Montmorency yer alıyor. 

Dalton, yerine geçtiği konumda adamlarına kendini ispatlamak için saha görevine katılmaya karar verir. Bunun içinde son dönem karikatürleriyle sosyetenin istenmeyen kısmına ışık tutan ve kimliğini gizleyen Sör Thorogood'u ortaya çıkarmak için onun kılığına bürünür. Ne de olsa Sör Thorogood kimse tarafından tanınmamaktadır ve Dalton yaptığı bu numaranın adamı kızdırarak ortaya çıkaracağını düşünmektedir. Tabi hesaba katmadığı bir şey vardır ki o da Sör Thorogood aslında bir kadındır.